Groente moet..!

Bij mij over tafel gaan regelmatig de woorden: “Groente moet”. De nachtmerrie (beetje gechargeerd) voor een ouder mét voedingsachtergrond is een kind dat slecht eet. Door de precisie waarmee groente terzijde werd geschoven, had ik al vroeg het idee dat er in mijn kind een goede postsorteerder zou schuilen. Blijven aanbieden, in allerlei soorten en maten, is mijn devies. Bij de oudste heeft het geholpen, nu de jongste nog.  

Een kind is natuurlijk niet echt gevoelig voor argumenten dat iets gezond is. Gezond is voor hen een té abstract begrip. Wanneer voeding je beroep is, ligt dat natuurlijk geheel anders. Distrivers zorgt er samen met zorgorganisaties- en professionals voor, dat mensen met een zorgbehoefte, door leeftijd of ziekte, elke dag lekker, gezond en verantwoord eten en drinken krijgen. Daar maken groentes ook deel van uit. Groente staat in de Schijf van Vijf omdat het een lager risico vormt op het ontstaan van chronische ziektes. 

De aanbevolen hoeveelheid groente per dag volgens de Schijf van Vijf, is 250 gram. Gemiddeld eten we maar 131 gram. Wanneer je goed gezond bent, is die 250 gram groente eigenlijk best te doen. Zieke of oudere mensen kampen echter vaak met een gebrek aan eetlust. Wanneer je dan 250 gram groente (en de overige componenten) op je bord ziet liggen, dan kan dat de eetlust wegnemen. De aanbevolen 250 gram hoeft echter niet in één keer bij  de warme maaltijd gegeten te worden. Het kan verspreid worden over de dag. Denk aan komkommer, tomaat of radijs op een boterham of stukjes paprika met een zelfgemaakte Hummus dip als tussendoortje.

Distrivers heeft een viertal heerlijke soorten aardappelpuree ontwikkeld met daarin 30% groente. Zo eet je ongemerkt 45 gram groente extra tijdens de warme maaltijd. Deze soorten puree leveren naast de waardevolle stoffen uit groente ook maar 99 Kcal per 100 gram (gekookte aardappelen 92 Kcal).

Wat is groente?

Alle eetbare delen van een plant, beschouwen we als groente. Die scheidslijn gaat niet helemaal op. Sommige eetbare delen van een plant zijn voedingskundig ingedeeld bij fruit. Er zijn verschillende standpunten over wat groente is en wat fruit. De tuinbouwkundige indeling is het meest praktisch: groente groeit aan eenjarige planten (bij het gebruik van de plant gaat deze verloren, bijvoorbeeld wortels) en fruit groeit  aan meerjarige planten.

Binnen deze indeling zou Avocado als uitzondering fruit zijn. Voedingskundig vallen (zoete) aardappelen, andere knolgewassen, peulvruchten en groentesappen buiten de definitie van een groente. 

Groente levert belangrijke voedingsstoffen, zoals vitamines en mineralen en voedingsvezels. In groente zit onder andere vitamine C, vitamine A, foliumzuur, kalium, ijzer en calcium. In groente zitten bovendien veel bioactieve stoffen, zoals carotenoïden. Per soort kan de samenstelling wisselen, maar door gevarieerd te kiezen krijg je voldoende voedingsstoffen binnen.

Vers of diepvries?

Verse groente, onbespoten van je eigen land, bevat de meeste voedingsstoffen. Wanneer je dan ook nog zorgvuldigheid betracht bij het bereiden van de groente, dan blijven deze  stoffen ook nog bewaard. In de praktijk halen we onze verse groente meestal in de supermarkt, op de markt, of bij de groenteboer. Voordat de groente daar is, is hij geoogst en vervoerd naar een distributiecentrum, om vervolgens zijn reis voort te zetten naar de eindbestemming. Vanaf het moment van oogsten loopt de voedingswaarde en kwaliteit al terug. Dat komt omdat allerlei chemische processen na het oogsten gewoon doorgaan. 

Diepvriesgroentes worden op hun hoogste rijpheidsgraad geoogst en geblancheerd (korte tijd blootstellen aan heet water of stoom) en snel ingevroren. Door het blancheren worden enzymen geïnactiveerd, deze zijn de oorzaak van het verlies aan nutriënten, kleur, geur en smaak. Het totale proces van oogsten en invriezen neemt maar enkele uren in beslag, waarmee veel van de voedingsstoffen dus bewaard blijven. 

Groente in glas of blik hebben op zich wel dezelfde voedingswaarde, maar kunnen zout en/of suiker bevatten en zijn daardoor een minder gezonde keuze dan vers of diepvries.

Seizoen

In onze maakbare wereld is eigenlijk iedere groente op ieder moment van het jaar beschikbaar. Aan de andere kant van de wereld zijn de seizoenen omgekeerd, dus daarmee zijn de meeste groentes jaar rond verkrijgbaar. Op zich is het zo dat lokaal geteeld betekent dat je minder vervoerskilometers hebt, maar de impact van teelt op het milieu is groter. Wanneer groente namelijk op een akker geteeld wordt, verwarmt de zon het gewas. Een kas wordt over het algemeen door fossiele brandstof verwarmd. Dit heeft meer effect op het milieu dan het vervoer. In de glastuinbouw wordt hard gewerkt om het gebruik van fossiele brandstof te beperken. Onze groente leveranciers, zijn stuk voor stuk betrokken bij het milieu. Ze hebben bijvoorbeeld hun velden veelal dicht bij hun fabrieken liggen. Doordat producten worden ingevroren (in glas of blik worden verpakt) zijn ze eigenlijk het hele jaar door voorradig. Toch kiezen we er in onze menu’s vaak voor om de oorspronkelijke seizoenen te handhaven.  

Groentesp(r)ookjes

Spinazie werd jarenlang ten onrechte als ultieme ijzerbron op een voetstuk geplaatst. De reden voor deze verwarring wordt op twee manieren uitgelegd. De ene versie zegt dat er een komma verkeerd is geplaatst, waardoor het gehalte extreem hoog uit kwam.

Een tweede versie vertelt dat Amerikaanse wetenschappers gedroogde spinazie verwarde met verse spinazie. Pop-eye had toen spinazie al een onuitwisbare reputatie bezorgd als ijzerbom. De echte ijzer keizers zijn dierlijk, vanwege hun betere opneembaarheid in ons lichaam. Van de plantaardige ijzerrijke producten, is spinazie wel één van de hofleveranciers.

Worteltjes hebben de reputatie goed te zijn voor je ogen. Nou is het zo dat ze een bron van provitamine A/carotenoïde zijn. Provitamines kunnen in het lichaam omgezet worden in vitamines. Vitamine A speelt een rol in het aanpassen van je ogen aan schemer. De mythe dat je van wortelen goede ogen krijgt, komt waarschijnlijk uit de Tweede Wereldoorlog. 

De Britse Royal Airforce had een geheime radar technologie ontwikkeld, waarmee ze in het donker Duitse vliegtuigen konden neerhalen. Om het geheim te bewaren, zeiden ze dat het kwam omdat de piloten wortelen hadden gegeten en daarom ’s nachts goed konden zien. Dit verhaal is een eigen leven gaan leiden. Wortelen zijn niet de enige leverancier van provitamine A, onder andere ook boerenkool, spinazie en andijvie leveren deze provitamine. Vitamine A zelf komt voor in dierlijke producten.

Komkommer en selderij hebben ten onrechte de naam opgebouwd dat ze negatieve calorieën bevatten. Een voedingsmiddel dat negatieve calorieën bevat, kost meer energie om te verteren dan dat het oplevert, tenminste zo wil het verhaal. De hoeveelheid energie die nodig is om deze groentes te verteren is niet hoog, maar de energie die het oplevert is hoger. Ons lichaam heeft een efficiënte verbrandingsmotor. Er is geen wetenschappelijk bewijs voor de negatieve calorieën mythe.

TOP 10 favoriete groente

1. wortelen
2. sperziebonen
3. broccoli
4. spinazie
5. bloemkool
6. doperwten
7. rode kool
8. snijbonen
9. andijvie
10. prei

Column door: Stephanie Slot
Voedingsdeskundige en menu-engineer bij Distrivers