Lockdown

Ten tijde van het schrijven van deze column zitten we nog midden in de intelligente lockdown. Het ontstaan van de 1,5 meter samenleving: niet kunnen knuffelen, je niet vrij kunnen bewegen, thuiswerken en je sociaal leven op een waakvlam. Het Coronavirus…, er is veel over geschreven en gezegd. Zeventien miljoen mensen (minus één) die zich profileren als Corona deskundige.

Ineens stond alles stil. Voor iedereen een bizarre tijd. Dierbaren die ziek zijn of overlijden, zelf wellicht ziek zijn. De zorg moest ineens voor een haring en applaus alle zeilen bijzetten en de bewoners werden beperkt in het contact met de buitenwereld. Die toch al kleine wereld, wordt dan ineens wel heel erg klein. Mijn ouders wonen zelfstandig. Mijn moeder (76) zei: ”Als ik nu in een verpleeghuis had gezeten, was ik ontsnapt. Dan maar ziek.” Gezien haar karakter geloof ik dat direct. Vanuit gezondheidsoogpunt (en van afstand beschouwd), vond ik het begrijpelijk dat de maatregelen op deze wijze getroffen werden. Je wilt om diverse redenen liever niet dat deze kwetsbare groep het virus krijgt. Vanuit humaan oogpunt vind ik het totaal afgesloten zijn van de buitenwereld schrijnend.

Sociaal isolement

In Corona tijd sloten bij onze klanten de dagopvang locaties. Voor veel mensen toch één van de weinige uitjes waarbij ze nog anderen spreken. Niet alleen cliënten in een verpleeg- of verzorgingshuis hebben last ondervonden van de sociale bijwerkingen van het COVID-19. Een grote groep is toch afhankelijk van een sociaal netwerk. Een buurvrouw die boodschappen doet, helpt met het huishouden of gewoon iemand die af en toe zijn hoofd om de deur steekt om te kijken hoe het met je gaat. Wanneer dit netwerk wegvalt, bestaat de kans dat iemand in een sociaal isolement terecht komt.

Ik ben anders

Alhoewel eenzaamheid dus in alle lagen en leeftijden van de bevolking voorkomt, is het gevoel van eenzaamheid bij alleenstaande ouderen wel groter dan bij de overige groepen. Eenzaamheid verschijnt in twee vormen: sociale eenzaamheid en emotionele eenzaamheid. Bij sociale eenzaamheid, is er een gebrek aan contacten met andere mensen en bij emotionele eenzaamheid wordt een hechte band gemist.

Er zijn diverse redenen waardoor eenzaamheid kan ontstaan. Een verandering in je relatie, bijvoorbeeld het overlijden van je partner. Pensionering, je baan verliezen, geldproblemen of andere veranderingen in je leefomstandigheden spelen een rol. Verder kan je ‘staat van zijn’ ook leiden tot minder contacten met anderen. Denk hierbij aan iemand die depressief of dement is, iemand die het gevoel heeft anders te zijn dan anders. Het kan ook zijn dat er meerdere van deze factoren een rol spelen in het je eenzaam voelen. Eenzaamheid is dodelijker dan roken Waar je niet zo snel bij stil staat, is dat de gemoedstoestand meestal van invloed is op de rest van het lijf. Het is dan ook niet raar dat eenzaamheid kan leiden tot (de kans verhoogt op):

• het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer
• Coronaire hartziekte en beroerte 
• depressie en suïcide

Sociale isolatie, leidt tot een verlaging van je immuniteit. Hierdoor ben je bijvoorbeeld vatbaarder voor ziektes. In een Amerikaans tijdschrift werd een onderzoek aangehaald, waarin gevonden werd dat eenzame mensen 50% meer kan hebben om te overlijden dan niet eenzame mensen. Derhalve werd de conclusie getrokken dat eenzaamheid dodelijker is dan het roken van 15 sigaretten op een dag.

Veel van onze dagelijkse bezigheden, die ons fysiek of mentaal gezond houden, hebben vaak ook een sociale component. Wanneer je al die dingen dag in dag uit alleen moet doen, dan kan het zijn dat je er tegen op ziet om ze te doen. Je gaat minder naar buiten, doet dan minder boodschappen, kookt niet meer zo vaak voor jezelf (als je dat allemaal überhaupt nog zelf kunt). Er is kans dat je de interesse in je verzorging verliest en je in een vicieuze cirkel weg zakt. Dat is natuurlijk niet de meest gezonde manier van leven. Een ongezonde levensstijl kan leiden tot alle bovengenoemde aandoeningen. Waarmee eenzaamheid dus eigenlijk een relatief onzichtbare, maar grote risicofactor is.

De bittere pil

Natuurlijk is eenzaamheid van alle tijden en niet specifiek Corona gerelateerd, maar het komt door deze crisis wel meer aan de oppervlakte en is daardoor meer erkend als een maatschappelijk issue. Het is helaas niet zoals bij andere gezondheidsproblemen dat je met een pilletje en een gezonde maaltijd per dag zo weer de oude bent. Er bestaat niet zoiets als dé eenzaamheid, dus bestaat dé oplossing ook niet. Daar het een gevoel betreft, is het ook nog eens persoonsgebonden, dus altijd maatwerk.

Kerst met elkaar

Als Distrivers dragen wij maatschappelijk graag ons steentje bij. Wij faciliteren o.a. diverse Eetkamer projecten en Appeltaart concerten, die tot doel hebben om ouderen gezellig samen te laten eten. Bij onze klanten, wordt er binnen de mogelijkheden veel moois georganiseerd om cliënten in de eenzame Corona tijd een hart onder de riem te steken. Zo zag ik o.a. bij Huis Humanitas van Carint Reggeland en Willem Drees- Oostpoort van Amstelring dat er muziek werd gemaakt in de buitenlucht voor de locaties. Alles binnen de mogelijkheden van de 1,5 meter samenleving.

Cliënten die lange tijd op hun kamers hebben gegeten, komen langzaam weer naar de restaurants. Hopelijk kunnen alle cliënten rond de Kerstdagen, weer gezellig samen aan één (of meerdere) mooi gedekte tafel(s) zitten om te genieten van een door Distrivers met liefde bereide feestmaaltijd.

Laat OMA Thuis

Een met liefde bereide maaltijd, zelfgebakken koekjes, een kaartje of gewoon een gesprek van mens tot mens. Wanneer we allemaal wat vaker om ons heen kijken, kunnen we met kleine gebaren de helpende hand bieden. Eenzaamheid komt ook in jouw buurt voor. Het internet is een zeer bruikbare bron om je te helpen om initiatieven te ontplooien tegen eenzaamheid.

Een kleine greep:

• Nationaal Ouderenfonds heeft verschillende initiatieven waarbij ze mensen die willen bellen, koppelen aan mensen die gebeld willen worden. Of iets laagdrempeliger, je kunt ook schrijfmaatje worden.
• Eén Tegen Eenzaamheid is een site van de Rijksoverheid om eenzaamheid tegen te gaan. Ook daar veel nationale en lokale activiteiten.
• Eenzaam.nl
• Koffieclub. Lokaal wordt er ook veel georganiseerd. Een laagdrempelig initiatief.

De meeste initiatieven hebben met elkaar gemeen dat ze willen verbinden. Er is een gedeelte voor vrijwilligers en voor mensen die graag iets aan hun eenzaamheid willen doen. Iedereen kan helpen! De feestdagen lenen zich uitstekend om je in beweging te zetten om anderen te helpen. Het hoeft niet moeilijk te zijn: kijk, luister, voel en vooral DOE! Ga gesprekken aan met mensen van wie je vermoedt dat ze eenzaam zijn maar… laat OMA (Opmerkingen Meningen Adviezen) thuis.

Column door: Stephanie Slot
Voedingsdeskundige en menu-engineer bij Distrivers